Zaman'ın haberine göre akaryakıt fiyatlarına son dönemde yapılan zamlar üzerine benzinin litre fiyatı 5 liraya yaklaştı. Son üç haftada üç kez fiyatı yükselen benzine son olarak dün 8-10 kuruş zam yapıldı. Zammın ardından Ankara'da litresi 4,62 ile 4,63 lira arasında satılan 95 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı 4,70 ile 4,72 lira aralığında satılmaya başladı. İstanbul ve İzmir'de ise 4,61-4,63 lira olan benzin 4,69-4,72 (2,65 dolar) liradan satılıyor. Oysa bundan 10 yıl önce 2002 yılının sonunda benzinin litresi yaklaşık 1 dolara satılıyordu. Benzinde dolar bazında artış 10 yılda yüzde 165 oldu.
Artışta, son dönemde uluslararası piyasalarda petrolün varil fiyatının 123 dolara yükselmesi etkili oluyor. Ancak, yetkililer yükselişteki asıl etmenin, artırılan ÖTV tutarı ile akaryakıtta 'verginin vergisi'nin alınması olduğuna işaret ederek, tüketicileri zamlardan korumak için vergilerde indirime gidilmesi gerektiğini belirtiyor. Zira Temmuz 2008'de petrolün varili uluslararası piyasalarda 145 dolara çıkarak rekor kırmış, buna karşılık Türkiye'de benzin litresi 3,5 liradan satılmıştı.
Türkiye'de akaryakıt fiyatları Avrupa'ya göre daha hızlı artıyor. Türkiye'de benzinin litresi 1,94 Euro'ya satılırken AB ortalaması 1,57 Euro. Aynı şekilde Türkiye'de 1,67 Euro olan motorinin litresi AB'de ortalama 1,49 Euro'dan depoya konuluyor. Uzmanlar artışa sebep olarak, Maliye'nin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışına gitmesi ve dolardaki yükselişi gösteriyor. Uzmanların verdiği bilgiye göre Temmuz 2008'de ham petrolün varili 145 dolara çıktı. Aynı dönemde 1 litre benzin 3,5 liradan satılıyordu. Ancak, aradan geçen zaman içerisinde Maliye 1,4615 lira olan Özel Tüketim Vergisi'ni 1,8915 liraya yükseltti. Maliye, ayrıca tüm fiyat (ürün fiyatı+ÖTV) üzerinden yüzde 18 Katma Değer Vergisi (KDV) alıyor. Dolayısıyla ürün fiyatı arttıkça, sürekli artan bir KDV geliri söz konusu. Bu sebeple de ham petrol 123 dolardan işlem görmesine rağmen benzinin litresi tüketiciye 4,69 liradan satılıyor. Uzmanlara göre petrol fiyatlarındaki artışın devamı halinde fiyatlar 5 liraya geçebilir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) mevzuatına göre Türkiye'de akaryakıt fiyatları en yakın erişilebilir piyasada (Akdeniz) oluşan ürün fiyatları ve dolar kuruna göre belirleniyor. Rafineri şirketi TÜPRAŞ, ithal ettiği ham petrolü rafineri maliyetleriyle vergileri ekleyerek satışa sunuyor. Türkiye'de, akaryakıt üzerinden alınan vergilerin yüksekliği (ÖTV+KDV) birim fiyatları olumsuz etkiliyor. Akaryakıt fiyatlarında verginin vergisinin alınması da (ÖTV üzerinden KDV tahsilatı) fiyatları artıran önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Ayrıca, ham petrol veya akaryakıt ürünleri ithalat yoluyla karşılandığından dövizdeki artış fiyatlara doğrudan yansıyor.
Yorum Yazın